آموزشی و پرورشی

سنجش هنگامي به بهبود يادگيري و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان منجر مي شود که آن را به عنوان جزء تفکيک ناپذير فرايند يادگيري – ياددهي در نظر بگيريم و به طور مستمر و معني دار از آن استفاده کنيم .

در اين مقاله تلاش شده است ، به پرسش هاي زير پاسخ داده شود :

*سنجش مستمر به چه معناست ؟

*    ارتباط سنجش مستمر با فعاليت هاي آموزشي چيست ؟

*    سنجش مستمر داراي چه ويژگي هاي کليدي است ؟

*    چگونه مي توان سنجش مستمر را طراحي کرد؟

* چگونه مي توان فرايند آموزش را بر اسا س سنجش مستمر ، پيش برد ؟

*   براي اعتبار بخشي به سنجش مستمر ، چه بايد کرد؟

سنجش مستمر به چه معناست ؟

چگونه مي توانيم آموخته هاي دانش آموزان را درست و واقعي مورد سنجش قرار دهيم ؟ اين پرسشي است که هر معلم هوشمندي را با چالش روبه رو مي کند و او را به تفکر وا مي دارد . اما هنگامي مي توانيم به اين پرسش پاسخ دهيم که قبلأ هدف از آموزش را درک کرده باشيم . فرايند سنجش ، بيش از ارزشيابي صرف است . در واقع سنجش به سندي منطقي مي انجامد که چگونگي يادگيري دانش آموز را نشان مي دهد .

سنجشي که درک و فهم ما را نسبت به يادگيري دانش آموزان توسعه و پرورش دهد ، مهم تر از آزموني است که در پايان هر دوره ي آموزشي و يا هر واحد درسي به عمل مي آيد . اين نوع سنجش (مستمر ) ، نيازمند آگاه کردن دانش آموزان و معلمان از اين موضوع است که دانش آموزان چه چيزي را به درستي درک کردهاند و چگونه بايد آموزش و يادگيري را ادامه بدهند .

اين نوع سنجش ، تلفيقي از عملکرد و بازخورد است که به طور دقيق ، آن چه را که دانش آموزان براي پيشرفت و توسعه ي درکشان از موضوع يا مفهومي خاص نياز دارند مهيا مي کند . به اين نوع سنجش ، « سنجش مستمر » گفته مي شود . به کلامي ديگر ، سنجش مستمر به فرايند آماده کردن دانش آموزان از طريق ارائه ي باز خورد هاي روشن براي درک عملکردشان به گونه اي که به بهبود عملکرد بعدي شان کمک کند ، گفته مي شود .

ارتباط سنجش مستمر با فعاليت هاي آموزشي چيست ؟

ايده ي سنجش مستمر در آموزش و پرورش ، جديد نيست . تقريبأ بيشتر روش هاي جاري سنجش ، در سنجش مستمر سهمي دارند . سنجش مستمر شامل همه ي ابزار ها و روش هايي است که معلم و دانش آموزان را از چگونگي پيشرفتشان در فرايند يادگيري – ياددهي آگاه مي کند . ويژگي هاي کليدي سنجش مستمر عبارت اند از :

o       ارتباط سنجش هاي به عمل آمده با هدف هاي اصلي درس ها : مطمئن شويد که سنجش هاي شما روي مفاهيم اصلي واحد درسي متمرکز شده اند .

o       تععين ملاک هاي موفقيت دانش آموزان در انجام تکاليف و وظايف يادگيري : اطمينان حاصل کنيد که همه ي دانش آموزان کلاس درس از اين ملاک ها به خوبي آگاهي دارند .

o       استفاده از سنجش به عنوان ابزاري براي آموزش : دانش آموزان بايد ياد بگيرند که چگونه از طريق مطالعه ي نتايج سنجش ها ، مشکلات آموزشي خود را رفع کنند .

o       ارا ئه ي بازخورد به دانش آموزان براي اصلاح و بهبود عملکردشان و هدايت آنان براي موفق شدن در انجام تکاليف و و ظايفي که به عهده گرفته اند .

به منظور سنجش مستمر ، مي توانيد علاوه بر آزمون هاي پايان درس ، از بحث هاي کلاسي ،پرسش و پاسخ ، انجام پروژه توسط دانش آموزان ، خود سنجشي ، سنجش از طريق هم کلاسي ها و ... استفاده کنيد .

مراحل سنجش مستمر

1 – خلق ملاک هاي موفقيت

براي درک عملکرد دانش آموزان ، به ملاک هايي نياز داريم که :

·        روشن و واضح باشد .

·        با هدف هاي اصلي آموزش مرتبط باشند ؛

·        هر دانش اموزي در کلاس درس از آن ها آگاه باشد و درکشان کند .

          2 – آماده کردن باز خورد هاي مفيد

           براي آن که باز خورد ها مفيد باشند ، رعايت نکات زير ضروري است :

*   ارائه ي باز خورد به طور مکرر در ارتباط با در ک عملکرد دانش آموزان طي فرايند يادگيري – ياددهي . بعضي از بازخورد ها را مي توانيم از قبل تهيه و طراحي کنيم .

*    ارائه ي بازخورد به صورتي که به دانش آموزان اطلاع دهد ، نه تنها تکاليف خود را به خوبي انجام داده اند يا خير ،  بلکه براي انجام بهتر و پيشرفت در کارشان چگونه بايد عمل کنند .

*    ارائه ي بازخورد هايي که به توالي و ادامه ي فعاليت هاي ياد گيري شکل دهند .

*    ارائه ي بازخورد از سوي افراد گوناگون ( معلم و هم کلاسي ها ) به جنبه ها و ابعاد گوناگون تکاليف انجام شده با تکاليفي که دانش آموز در حال انجام آن هاست .

چگونه ميتوان سنجش مستمر را طراحي کرد ؟

براي طراحي فرايند سنجش مستمر ، بر اساس هدف هاي اصلي آموزش ، ملاک هاي موفقيت دانش آموزان را در انجام تکاليف تععين کنيد . براي مثال ، اگر مي خواهيد دانش آموزان درباره ي درکشان از مفهومي خاص مقاله اي بنويسند ، اولين قدم در سنجش مستمر اين است که بررسي کنيم ، آيا دانش آموزان مفهوم مورد نظر را به خوبي درک کرده اند يا نه ؟ براي آگاهي از اين امر ، فرصت هايي را در فرايند آموزش براي سنجش پيشرفت درک دانش آموزان ايجاد مي کنيم تا دانش آموزان درباره ي عملکردشان ، بازخورد هاي لازم را دريافت کنند .

چگونه مي توان فرايند آموزش را بر اساس سنجش مستمر پيش برد ؟

همان طور که گفته شد سنجش مستمر ، فرايندي است که طي آن ، دانش آموزان درباره ي نحوه ي عملکردشان و به منظور بهبود آن بر اساس ملاک هاي از قبل تعيين شده در ارتباط با هدف هاي آموزشي ، بازخورد دريافت مي کنند . بازخورد ها علاوه بر اين که نحوه ي اصلاح و بهبود عملکرد را به دانش آموزان نشان مي دهند ، آنان را از هدف هاي اصلي آموزش نيز آگاه مي کنند . اگر شما ملاک هايي را براي سنجش عملکرد دانش آموزان فراهم کرده ايد ، به آنان نيز اجازه دهيد ، ملاک هايي را به مجموعه ملاک هاي شما اضافه کنند . در ضمن ، ملاک هاي سنجش موفقيت را در اختيار دانش آموزان بگذاريد تا آنان از ارتباط ملاک ها با هدف هاي آموزش ، آگاه شوند .

براي ارائه ي بازخورد به دانش آموز از سوي هم کلاسي هايش ، الگويي را فراهم کنيد تا آنان بتوانند بر اساس آن و براي بهبود عملکرد دانش آموز ، به او بازخورد مؤثر بدهند . در اين ارتباط ، تهيه ي کار نما و دفتر چه ي ياد گيري مفيد است . بنابراين ، نه تنها از سنجش بايد براي قضاوت در باره ي نحوه ي عملکرد دانش آموزان استفاده شود ، بلکه از آن مي توان ، براي اصلاح و شکل دادن به برنامه ي درسي و آموزش نيز بهره گرفت .

براي اعتبار بخشي سنجش مستمر ، چه بايد کرد ؟

در اعتبا ر بخشي به سنجش مستمر فعاليت ها و عملکرد دانش آموزان ، پاسخ به پرسش هاي زير بسيار مؤثر است :

§        آيا ملاک هاي موفقيت عملکرد ، به طور روشن و واضح تعريف شده اند ؟

§        آيا ملک هاي موفقيت ، با هدف هاي آموزش ارتباط دارند ؟

§        آيا فرصت هاي آموزشي لازم براي ارائه ي بازخورد به عملکرد دانش آموزان را فراهم کرده ايد ؟

§        آيا بازخورد هاي لازم براي اصلاح عملکرد دانش آموزان را تهيه کرده ايد ؟

§        آيا در طرح سنجش ، فرصت هاي لازم براي ارائه ي بازخورد به وسيله ي خود ، هم کلاسي ها ، و دانش آموز را پيش بيني کرده ايد ؟

§        آيا چرخه ي سنجش مستمر ي که تهيه کرده ايد ، به دانش آموزان کمک مي کند تا هدف هاي آموزش و چگونگي عملکردشان را درک کنند ؟

 منبع : تکنولوژي آموزشي 

 

وظیفه آموزش این است که ذهن های خالی را به ذهن های باز تبدیل کند نه ذهن های پر.

پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تا حدود زیادی بستگی به شرایط محیطی و نحوه برخورد معلمان و اطرافیان دارد . فضایی که نوجوانان در آن پرورش می یابند باید به گونه ای باشد که موجب موفقیت آنها گردد. برخورد معلم باید منطقی بوده تا دانش آموز را در مسیر موفقیت قرار دهد و دانش آموز اعتماد به نفس پیدا کند و از خود انتظار موفقیت داشته باشد زیرا موفقیت هم چون نردبانی است که وقتی شروع شد تا آخرین پله ادامه می دهد.
بنابراین می توان گفت رابطه معلمان و شاگردان و مسئولان دیگر دبیرستان می تواند موفقیت دانش آموزان را تحت تاثیر قرار دهد و از ترک تحصیل جلوگیری کند.
برخورد معلم و اولیای دبیرستان باید به گونه ای باشد که دانش آموز از طریق دستکاری اشیا ‚آزمایش‚جمع آوری اطلاعات ساختن و خلق کرد مباحث ومشارکت در کارهای گروهی‚گوش دادن‚خواندن و اکتشاف به تجربه یادگیری بپردازند و بدین وسیله از ترک تحصیل دانش آموزان جلوگیری نمایند .
همچنین استفاده از تشویق های مادی و غیر مادی مفید است . استفاده بیشتر معلمان از تشویق های کلامی و تشویق در جمع در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نقش بسزایی دارد و هم باعث جلوگیری از افت تحصیلی دانش آموزان می شود. 

شیوه برگزاری امتحانات(شیوه ارزیابی)
هدف عمده در مدرسه پیش بردن یادگیری دانش آموزان است . تمام فعالیت های مدرسه باید متوجه همین هدف باشد . زیرا مقدار و نوع یادگیری دانش آموزان است که میزان فعالیتهای مدرسه را روشن می کند. هرگاه دانش آموز مطلبی را یاد بگیرد ‚این امر موجب تغییر رفتار وی خواهد شد و به عبارت دیگر تجارب یادگیری موفقیت آمیز موجب تغییراتی در رفتار دانش آموز می شود.
بوسیله ارزیابی و امتحان است که معلم می تواند اثر کوششهای خود را بفهمد و یا بداند که چه اندازه توانسته است دانش آموز را در راه رسیدن به هدفهای مورد نظر کمک کند و خود نیز تا چه حد موفق بوده است.
چنانچه امتحان به جای اینکه یک وسیله باشد ‚یک هدف اصلی به شمار آید و این بر کل فرایند آموزشی اثرات سو می گذارد و هدفهای حقیقی آموزش و پرورش را به مخاطره می اندازد.در چنین حالتی امتحان بر چگونگی تدریس و یادگیری تاثیر گذاشته و دانش آموزان فقط برای کسب نمره و قبول شدن در امتحان فعالیت می کنند .
دانش آموزان برای دریافت نمره به حفظ کردن مطالب می پردازند و در نتیجه قدرت تفکر و استدلال و نو آوری فراگیران ضعیف می گردد و موجب خستگی آنها از درس و معلم می شود.
همه این موارد منجر به عدم پیشرفت و افزایش میزان افت تحصیلی و در نهایت ترک تحصیل دانش آموزان می گردد.
استفاده از شیوه های صحیح امتحان یا ارزیابی پیشرفت تحصیلی ‚نه تنها معلم را قادر می سازد که دانش آموزان خود را در رسیدن به هدفهای آموزش و پرورش راهنمایی کند بلکه بر اساس ارزیابی مداوم می تواند روش تدریس را نیز ارزیابی کند.به این ترتیب می تواند از ترک تحصیل دانش آموزان جلوگیری کند.
بنابراین امتحان وسیله ای نیست که تنها در پایان مراحل تحصیل و برای انتخاب افراد مستعد و شایسته تر به کار رود ‚ بلکه امتحان باید به طور مداوم و در جریان تدریس باشد و در موقعیت های مختلف انجام گیرد.